به نام خدا
نفس انسان در بدو تولد
به مانند صفحه ئی سفید و پاک و بدون نقش است
که کم کم به واسطه تکرار،
نقوشی بر آن ایجاد می گردد
این صفحه ساده عاری از هر گونه نقش و نگار و صفات است
و با بروز اعمال اثری بر آن باقی می ماند
یعنی هر عملی که ما انجام می دهیم
اثری بر دل ما می گذارد
و بواسطه تکرار آن عمل آن اثر هم ماندگار تر خواهد شد.
به عنوان مثال وقتی زغال را کمی به سمت آتش ببرید
گرم می شود
و وقتی آنرا دور کنید
دوباره حرارت خود را از دست می دهد
و به سردی می گراید،
حال چنانچه در این کار پافشاری کنید
و زغال را در آتش نگه دارید
کم کم آنقدر اثر می پذیرد که حتی رنگش رنگ آتش می شود
و سپس آتش می گیرد
و خود آتش می شود،
مثال دل مثال زغال است
که هر چه به منبع نور نزدیک شود
و در آن نزدیکی بماند خود نور می شود
و این حالات نفسانی و روحانی حاصل نمی گردد
مگر به واسطه تکرار.
چنانچه شخص لوح دل را هر شب و هر روز به مطالعه بنشیند
و رفتار و سکنات خود را مورد بررسی قرار دهد
و خطوط اضافه و کج را تا تثبیت نشده است
از لوح دل پاک کند
تا در روز قیامت که طبق آیه 13 و 14 سوره اسراء می فرماید
"هر شخص را لازم ساخته ایم
عمل او را از خیر و شر در گردن او مانند طوق
که از او جدا نمی شود
و در روز قیامت کتابی را که اعمال او در آن ثبت است
برای او بیرون می آوریم
در حالی که گشاده باشد
و بر او عرضه می شود
آنگاه به او گفته می شود: بخوان نامه عمل خود را،
و تو خود برای محاسبه کافی هستی"
و اینجاست که افرادی که هر شب و هر روز
و هر سحر به مطالعه لوح دل پرداخته اند
چندان غافلگیر نخواهند شد و
با آن لوح آشنایی دارند و کجی و راستی های آنرا می دانند
و به سرعت به محاسبه خویش می پردازند
و کمترین زمان را در صف محشر خواهند ماند
و چنانچه توفیق استغفار داشته اند
که خداوند کریم دو بار محاسبه نخواهد کرد
پس می گوید
بروید شما قبلا حساب کرده اید
و در اینجا من به یاد سخن حضرت رسول می افتم که
به حساب خود برسید قبل از آنکه به حساب شما رسیدگی نمایند
چنانچه شخص به حساب خود نرسد
و لوح دل را به حال خود رها کند
در آن حالت است که به علت اعمال خواسته و نا خواسته
لوح او دچار نقوشی نا آشنا می گردد
و پس از مدتی تثبیت می شود
و در جهل مرکب آنچنان فرو می رود که
دیگر هیچ نمی فهمد و به همین لحاظ است که
آموزش در خردسالان بسیار آسان تر از افراد مسن است به لحاظ سفید بودن لوح دل.
بر گرفته از کتاب شریف معراج السعاده صفحه 45